web3 چیست و با web2 چه تفاوتی دارد؟

آیا اینترنتی که امروز میشناسیم، فردا هم پابرجا خواهد بود؟ یا در آستانه یک تغییر بنیادین هستیم؟ Web3 آمده تا ساختار قدرت را در فضای آنلاین بازتعریف کند،جایی که دیگر شرکتهای بزرگ تصمیمگیر نهایی نیستند، بلکه کاربران صاحب واقعی دادهها و تعاملات خود میشوند. برخلاف Web2 که کنترل را در دست پلتفرمهای متمرکز قرار داد، Web3 با تکیه بر بلاکچین، شفافیت، مالکیت دیجیتال و ارتباط بیواسطه را به جریان اصلی اینترنت وارد میکند. این تحول، مسیر آینده را به سوی آزادی، امنیت و مشارکت عادلانه هدایت میکند؛ جایی که هر کاربر، بخشی از تصمیمگیری جهانی خواهد بود.
امروزه صحبت از وب ۳ (Web3) همه جا شنیده میشود؛ نسلی از اینترنت که قصد دارد تجربه دیجیتال ما را به کل تغییر دهد. وب 3 با تمرکززدایی، استفاده از بلاکچین و قراردادهای هوشمند، کنترل دادهها و تجربه کاربری را به دست کاربران بازمیگرداند. در این نسل جدید، کاربران مالک دادههای خود هستند، تراکنشها شفاف و امن انجام میشوند و دیگر خبری از دخالت واسطهها و شرکتهای متمرکز نیست. وب ۳ فضای غیر متمرکز و امنی ایجاد میکند که میتواند آینده اینترنت و تعامل ما با دنیای دیجیتال را متحول نماید.
در این مقاله، ما به طور دقیق بررسی میکنیم Web3 چیست، چه تفاوتی با وب 2 دارد و چگونه این نسل جدید اینترنت میتواند آینده دیجیتال را شکل دهد. اگر کنجکاو هستید بدانید وب غیرمتمرکز چگونه تجربه آنلاین شما را متحول میکند و میخواهید کسب و کار یا پروژه خود را وارد این مسیر کنید، با کمک خدمات حرفهای آوادیس میتوانید قدم اول را محکم بردارید.
web3 چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
پس از وب1 و وب2، وب3 ظهور کرده است. وب3 نسل جدید اینترنت است. اینترنتی که میخواهد کنترل را از دست شرکتها و سازمانهای بزرگ بیرون بیاورد و دوباره به دست کاربران بسپارد. اگر در وب ۲، شما فقط استفاده کننده و تولید کننده محتوا بودید، در وب ۳ میتوانید علاوه بر تولید محتوا، مالک واقعی دادهها و حتی داراییهای دیجیتال خود نیز باشید.

وب ۳ اینترنتی است که بر پایه تمرکززدایی ساخته شده است؛ یعنی دیگر خبری از سرورهای متمرکز شرکتهایی مثل گوگل یا فیسبوک نیست. به جای آن، اطلاعات روی شبکههای بلاکچین و سیستمهای توزیع شده، ذخیره میشوند؛ همین ویژگی باعث میشود دادههای شما امن تر بوده و امکان سانسور یا دستکاری آنها بسیار کمتر شود.
«وب ۳.۰ وبی فراگیرتر و تعاملیتر است که در آن کاربران میتوانند با محتوا به روشهای جدید و پویا درگیر شوند.»
مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک برگرفته از وب سایت SupplyChainToday
از طرف دیگر، یکی از مهم ترین ابزارها در Web3 ، قراردادهای هوشمند هستند. این قراردادها به صورت کد روی بلاکچین نوشته شده و بدون نیاز به واسطه اجرا میشوند. برای مثال، شما میتوانید وام بگیرید، معامله یا حتی بازی کنید، بدون اینکه بانک یا شرکتی وسط ماجرا باشد.
برخی از ویژگیهای اصلی وب ۳ عبارتند از:
- تمرکززدایی: حذف کنترل شرکتهای بزرگ و آزادی بیشتر برای کاربران
- مالکیت دادهها: هر فرد مالک واقعی اطلاعات و داراییهای دیجیتال خودش است.
- امنیت و شفافیت: استفاده از بلاکچین و رمزنگاری باعث میشود تراکنشها، قابل اعتماد و شفاف باشند.
- قراردادهای هوشمند: اجرای خودکار توافقها بدون نیاز به واسطه
لازم به ذکر است که وب ۳ هنوز در حال تکامل میباشد، اما چشم انداز آن بسیار روشن است؛ اینترنتی آزاد، امن و کاربرمحور که میتواند آینده تعاملات دیجیتال ما را متحول کند.
مزایا Web3
وب3 بیش از هر چیز سعی دارد مالکیت واقعی دادهها را به کاربران برگرداند. در وب 2 شما برای استفاده از خدمات یک شرکت مثل فیسبوک یا گوگل باید اطلاعات شخصی خود را در اختیار آنها قرار میدادید، اما در وب3 دادهها روی بلاکچین ذخیره میشوند و این یعنی هیچ سازمان مرکزی نمیتواند به تنهایی آنها را کنترل کند یا بفروشد. به همین دلیل کاربران از آزادی و امنیت بیشتری برخوردار میشوند.
یکی دیگر از مزایای مهم وب3 غیرقابل سانسور بودن آن است؛ یعنی دیگر یک شرکت یا دولت نمیتواند تصمیم بگیرد چه محتوایی بماند یا حذف شود و هر کاربری میتواند آزادانه در این فضا حضور داشته باشد. از طرف دیگر، وب3 اقتصاد مخصوص به خودش را هم دارد، وجود رمزارزها و توکنهای دیجیتال باعث میشود پرداختها سریع، جهانی و بدون نیاز به واسطههای بانکی انجام شوند. این موضوع فرصتهای تازهای برای کسب و کار، سرمایه گذاری و حتی مدلهای جدید درآمد زایی ایجاد میکند.
همچنین وب3 شفافیت بیشتری دارد؛ چون تمام تراکنشها روی بلاکچین ثبت میشوند و همه میتوانند صحت آنها را بررسی کنند. همین شفافیت و اعتماد باعث میشود زمینه برای ظهور ابزارهای نوآورانه مثل دیفای (DeFi)، NFT و متاورس فراهم شود که هر کدام میتوانند دنیای دیجیتال آینده را متحول نمایند.
معایب Web3
در کنار این مزایا، وب3 چالشهای جدی نیز دارد. یکی از مهم ترین آنها، پیچیدگی کاربری است. برای کسی که تازه وارد این فضا میشود، استفاده از کیف پولهای دیجیتال، کار با قراردادهای هوشمند یا اپلیکیشنهای غیرمتمرکز، چندان ساده نیست. همین موضوع باعث میشود پذیرش عمومی وب3 زمان بیشتری ببرد.
از سوی دیگر، تراکنشها در وب3 به دلیل غیرمتمرکز بودن، اغلب کندتر و گرانتر از سرویسهای سنتی هستند، این موضوع مخصوصاً زمانی که تعداد کاربران زیاد میشود خودش را بیشتر نشان میدهد. علاوه بر آن، اجرای برنامهها روی بلاکچین هزینه بر است و همین باعث میشود بسیاری از اپلیکیشنها فقط بخشی از خدماتشان را روی این شبکهها بیاورند.
مشکل دیگر که در web3 میباشد، دسترس پذیری محدود آن است. هنوز همه مرورگرها و دستگاهها به طور کامل از فناوریهای وب3 پشتیبانی نمیکنند، بنابراین برخی کاربران نمیتوانند به راحتی وارد این فضا شوند. علاوه بر این، چون وب3 هنوز در حال توسعه است، بسیاری از زیرساختها باید بهبود پیدا کنند تا بتوانند میلیونها تراکنش را همزمان و سریع مدیریت نمایند.

تماس آنی کارشناسان با شما
وب 2 (web 2) چیست؟
قبل از وب 3، اینترنت در نسل دوم خود یعنی وب ۲ (Web2) بود؛ جایی که کاربران توانستند علاوه بر مشاهده محتوا، در تولید و انتشار آن مشارکت داشته باشند. شبکههای اجتماعی و اپلیکیشنها مانند فیسبوک، اینستاگرام و یوتیوب نمونههای بارز وب ۲ هستند که ارتباطات و تعاملات آنلاین را متحول کردند و میلیاردها نفر را در سراسر جهان به هم متصل نمودند. وب ۲ اینترنت را از یک فضای یک طرفه به محیطی پویا و تعاملی تبدیل کرد و امکانات جدیدی برای آموزش، سرگرمی و کسب و کار ایجاد نمود.

و در نهایت، اینترنت اولیه یا همان وب 1 (Web1) را داشتیم؛ نسلی که شبیه یک روزنامه دیجیتال بود و کاربران تنها میتوانستند محتوا را بخوانند و اطلاعات تولید شده توسط سازمانها و شرکتها را دریافت کنند. در این نسل، امکان تعامل یا مشارکت کاربران بسیار محدود بود و اینترنت بیشتر به عنوان یک منبع اطلاعاتی منفعل عمل میکرد.
وقتی از وب ۲ صحبت میکنیم، منظور همان اینترنتی است که بیشتر ما امروز با آن زندگی میکنیم؛ فضایی که پر از شبکههای اجتماعی، اپلیکیشنهای موبایل و وبسایتهای تعاملی است. در وب ۱ شما فقط میتوانستید صفحات ثابت را بخوانید، اما در وب ۲ شرایط تغییر کرد و کاربران نه تنها مصرف کننده محتوا بودند، بلکه خودشان تولید کننده آن نیز شدند.
وب2 باعث شد اینترنت از یک کتابخانه خشک و یک طرفه، به یک دنیای زنده و پویا تبدیل شود. حالا شما میتوانید در اینستاگرام پست بگذارید، در یوتیوب ویدئو آپلود کنید، در فیسبوک یا توییتر نظر بدهید و با میلیونها نفر در سراسر جهان در ارتباط باشید. همین تغییر ساده، باعث انقلابی بزرگ در دنیای دیجیتال شد و اینترنت را به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره ما تبدیل کرد.
ویژگیهای وب 2
ویژگی اصلی Web2، تعامل پذیری است؛ یعنی کاربران میتوانند نظر بدهند، محتوای خود را منتشر کنند و با یکدیگر ارتباط برقرار نمایند. شبکههای اجتماعی مثل فیسبوک(Facebook)، اینستاگرام(Instagram) و توییتر(Twitter)، یا اپلیکیشنهایی مثل اوبر(Uber)، واتساپ(Whatsapp) و یوتیوب(Youtube) نمونههای بارز وب ۲ هستند. علاوه بر این، وب2 تجارت الکترونیک و خرید آنلاین را هم به یک موضوع عادی تبدیل کرد و باعث رشد سریع استارتاپها و کسب و کارهای اینترنتی شد.
مزایای وب 2
در دنیای وب 2 میتوانیم به راحتی در چند ثانیه با هر کسی در هر جای دنیا ارتباط گرفته، محتوای خود را تولید کرده و حتی با استفاده از این فضا کسب درآمد داشته باشیم. اقتصاد گیگ (فریلنسری و کارهای پاره وقت) هم به لطف پلتفرمهای وب2 رشد کرد و باعث ایجاد فرصتهای تازهای برای میلیونها نفر شد.
معایب وب 2
با وجود تمام این مزایا، وب ۲ مشکلات بزرگی هم دارد که مهم ترین آن، نقض حریم خصوصی کاربران است. شرکتهای بزرگی مثل گوگل و فیسبوک، کنترل دادههای شما را در دست دارند و از آن برای تبلیغات یا حتی فروش اطلاعات استفاده میکنند. همچنین، این پلتفرمها میتوانند محتوا را سانسور کنند یا دسترسی را محدود نمایند. وجود همین چالشها، باعث جلب توجه متخصصان، به سمت طراحی نسل جدید اینترنت یعنی وب ۳ (Web3) شد.
تفاوت Web2 و Web3
در جدول زیر به مهترین تفاوتهای وب 2 و وب 3 به اشاره شده است:
جنبه تمایز | Web2 | Web3 |
کنترل و تمرکز | دادهها و سرورها تحت کنترل شرکتهای بزرگ (مثل گوگل، فیسبوک) هستند. | دادهها روی بلاکچین و شبکههای غیرمتمرکز ذخیره میشوند. |
مالکیت دادهها | اطلاعات کاربر متعلق به پلتفرمهاست و آنها از آن استفاده تجاری میکنند. | کاربر مالک دادههای خود است و میتواند انتخاب کند چگونه و با چه کسی به اشتراک بگذارد. |
سانسور | پلتفرمها میتوانند حسابها یا محتوا را حذف یا مسدود کنند. | محتوا غیرقابل سانسور است و هیچ نهادی نمیتواند دسترسی را محدود کند. |
نوع پرداختها | وابسته به سیستمهای بانکی سنتی؛ امکان تحریم یا محدودیت وجود دارد. | پرداختها جهانی، سریع و بدون نیاز به واسطه بانکی انجام میشوند. |
امنیت و اعتماد | آسیب پذیر در برابر هک و نقض حریم خصوصی به دلیل تمرکز دادهها | امنیت بالا به کمک رمزنگاری و شفافیت تراکنشها روی بلاکچین |
پایداری خدمات | خرابی سرورهای یک شرکت میتواند دسترسی کاربران را مختل کند. | به دلیل شبکه توزیع شده، اختلال در یک بخش تاثیری روی کل شبکه ندارد. |
کاربردهای Web3 در دنیای واقعی
وقتی میگوییم Web3 قرار است همهچیز را متحول کند، شاید اولین سوالی که به ذهنت برسد این باشد: «این فناوری دقیقاً چه تأثیری روی زندگی من دارد؟» در ادامه با مهم ترین کاربردهای Web3 در دنیای واقعی آشنا میشویم.
ارزهای دیجیتال Crypto
بزرگ ترین و شناخته شده ترین کاربرد Web3، ارزهای دیجیتال یا کریپتو کارنسی ها هستند. بیت کوین (Bitcoin) و اتریوم (Ethereum) به کاربران این امکان را میدهند که بدون نیاز به بانکها یا واسطهها، تراکنشهای مالی انجام دهند. این پرداختها سریع، جهانی و شفاف هستند و هیچ نهاد متمرکزی نمیتواند آنها را سانسور کند. برای همین است که رمزارزها به عنوان هسته اصلی Web3 شناخته میشوند.

NFT
NFTها یا توکنهای غیرقابل تعویض، انقلابی در دنیای هنر و مالکیت دیجیتال ایجاد کردهاند. هنرمندان میتوانند آثارشان را به صورت دیجیتال بفروشند و خریداران مالکیت واقعی و منحصربه فرد آن اثر را در اختیار داشته باشند. این مدل باعث حذف واسطههایی مثل گالریها یا ناشران شده و هنرمندان میتوانند سود بیشتری از کار خود به دست آورند. NFT فقط برای هنر نیست؛ حتی بلیط کنسرت، آیتمهای بازی یا مدارک تحصیلی هم میتوانند در قالب NFT ارائه شوند.

دیفای DeFi
دیفای یکی از پرهیجان ترین بخشهای Web3 است که دنیای مالی سنتی را متحول میکند. با استفاده از قراردادهای هوشمند روی بلاکچین، افراد میتوانند بدون بانک و واسطه، وام بگیرند، سرمایه گذاری کنند و یا پس انداز داشته باشند. همه چیز شفاف و امن انجام میشود و هیچ نهادی نمیتواند جلوی دسترسی شما را بگیرد و این به معنای آزادی بیشتر در مدیریت امور مالی و حذف محدودیتهای رایج در سیستم بانکی است.

متاورس Metaverse
متاورس(Metaverse) از آینده سازترین کاربردهای Web3 است. در این فضا، افراد میتوانند با استفاده از واقعیت مجازی و افزوده، دنیایی دیجیتال و سه بعدی را تجربه کنند که با اقتصاد مبتنی بر رمزارز و NFT پشتیبانی میشود. شما میتوانید زمین بخرید، فروشگاه بسازید، یا حتی رویدادهای واقعی را در دنیای مجازی برگزار کنید. متاورس ترکیبی از سرگرمی، تجارت و تعامل اجتماعی است که مرزهای دنیای فیزیکی و دیجیتال را از بین میبرد.

اینترنت اشیا IoT
با ادغام Web3 و اینترنت اشیا، دستگاههای هوشمند میتوانند به صورت مستقیم و امن با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. مثلاً یک خودرو هوشمند میتواند، بدون نیاز به کارت بانکی یا واسطه و با کیف پول دیجیتال خودش هزینه پارکینگ یا شارژ را پرداخت کند. استفاده از بلاکچین در IOT امنیت این تبادلات را تضمین میکند و امکان کنترل و مدیریت دادهها را به صاحبان دستگاهها میدهد.

آینده وب ۳ چگونه پیش بینی می شود؟
در این مقاله به سوال Web3 چیست و چه تفاوتی با وب 2 دارد پاسخ دادیم. با رشد انفجاری دادهها، نیاز به وب ۳ روزبهروز بیشتر احساس میشود. برای مثال، ترافیک IP مصرفکننده از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ با نرخ رشد سالانه ۲۷ درصد، سه برابر شده و پیشبینی میشود در سطح جهانی، ترافیک IP مصرفکننده تا سال ۲۰۲۲ به ۳۳۲.۷ اگزابایت در ماه برسد. این روند نشان میدهد که حجم دادهها با سرعت بسیار بالایی در حال رشد است و مدیریت، امنیت و مالکیت آنها بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
از سوی دیگر، در وب 2 گروه کوچکی از شرکتهای بزرگ فناوری مانند متا، یوتیوب و توییتر، مالک بخش عمده دادههای کاربران هستند. این تمرکز دادهها باعث شده است نیاز به اینترنت غیرمتمرکز وب ۳ بیش از پیش احساس شود. در وب ۳، دادهها به صورت ایمن روی شبکههای غیرمتمرکز و در تعداد زیادی دستگاه توزیع میشوند و دیگر نیازی به سرورهای متمرکز نیست. این ساختار باعث کاهش ریسک افشای گسترده دادهها میشود و امنیت و کنترل بیشتری را برای کاربران فراهم می کند. اگر سوالی دارید می توانید با کارشناسان آژانس دیجیتال مارکتینگ آوادیس تماس بگیرید.
سوالات متداول در مورد وب 3
Web3 چیست و چه تفاوتی با Web2 دارد؟
Web3 نسل بعدی اینترنت است که بر تمرکززدایی، بلاکچین و قراردادهای هوشمند بنا شده است. در وب ۲، دادهها و سرویسها تحت کنترل شرکتهای بزرگ مانند گوگل و متا هستند، اما در وب ۳ کاربران مالک واقعی دادهها و داراییهای دیجیتال خود می باشند. وب 3 شفاف تر و امن تر و بدون نیاز به واسطه عمل میکند، در حالی که Web2 بیشتر مبتنی بر اعتماد به پلتفرمهاست و دادهها در دست نهادهای متمرکز قرار دارد.
آیا وب ۳ همان بلاکچین است؟
خیر، وب ۳ تنها به بلاکچین محدود نمیشود، اما بلاکچین یکی از ستونهای اصلی آن است. بلاکچین زیرساختی فراهم میکند که دادهها امن، شفاف و غیرقابل تغییر باشند. در کنار بلاکچین، Web3 از قراردادهای هوشمند، ارزهای دیجیتال، NFTها و شبکههای غیرمتمرکز استفاده میکند تا تجربه اینترنتی جدیدی ایجاد کند که کنترل بیشتری به کاربران میدهد.
کاربردهای اصلی وب ۳ چیست؟
وب ۳ کاربردهای گسترده و متنوعی در زندگی دیجیتال و کسب و کار دارد. در حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) کاربران میتوانند بدون بانکها و واسطهها، وام بگیرند، سرمایهگذاری کنند و تراکنشهای خود را امن و شفاف انجام دهند.NFTها امکان مالکیت دیجیتال آثار هنری، موسیقی و آیتمهای بازی را فراهم میکنند و به هنرمندان و سازندگان اجازه میدهند سود خود را مستقیماً دریافت کنند. علاوه بر این، Web3 با اینترنت اشیا (IoT) ارتباط دارد و مدیریت امن و غیرمتمرکز دادهها بین دستگاهها را ممکن میسازد.
آیا وب ۳ جایگزین کامل وب ۲ خواهد شد؟
احتمالاً Web3 جایگزین کامل وب ۲ نخواهد شد، بلکه بیشتر بهعنوان تکامل و مکمل اینترنت فعلی عمل خواهد کرد. وب ۳ قابلیتهای جدیدی مانند مالکیت داده، امنیت و شفافیت ارائه میدهد، اما بسیاری از سرویسها و پلتفرمهای وب ۲ هنوز کاربرد گستردهای دارند و برای مدتی در کنار Web3 باقی خواهند ماند.
چگونه میتوان وارد دنیای Web3 شد؟
ورود به دنیای Web3 نیازمند چند مرحله ساده اما مهم است. ابتدا باید یک کیف پول دیجیتال (Digital Wallet) بسازید تا بتوانید داراییهای دیجیتال، توکنها و NFTهای خود را مدیریت کنید. سپس میتوانید از مرورگرها یا افزونههای سازگار با وب ۳ برای تعامل با برنامههای غیرمتمرکز (DApp) استفاده کنید. این برنامهها شامل خدمات مالی غیرمتمرکز (DeFi)، بازارهای NFT، بازیهای درآمدزا و سایر محیطهای متاورسی هستند. همچنین یادگیری پایههای بلاکچین و قراردادهای هوشمند به شما کمک میکند تا تجربهای امن و مطمئن داشته باشید و از امکانات Web3 به بهترین شکل بهرهمند شوید.
چه شرکتهایی روی Web3 سرمایه گذاری کردهاند؟
تعداد زیادی از شرکتهای بزرگ فناوری و استارتاپها در حال سرمایه گذاری روی Web3 هستند. به عنوان مثال، شرکتهایی مانند متا (فیسبوک سابق) و توییتر در حال توسعه شبکههای اجتماعی غیرمتمرکز و امکانات NFT هستند. صرافیها و پلتفرمهای ارز دیجیتال مانند Coinbase و Binance نیز سرمایه گذاری گستردهای در دیفای و توکنها انجام دادهاند.همچنین شرکتهای فعال در حوزه بازیهای دیجیتال، مثل Epic Games و Ubisoft، به متاورس و بازیهای درآمد زا ورود کردهاند. علاوه بر این، سرمایهگذاران خطرپذیر (VC) و صندوقهای تخصصی بلاکچین نیز روی استارتاپها و پروژههای نوآورانه Web3 سرمایهگذاری میکنند تا نسل بعدی اینترنت را شکل دهند.