جاوا اسکریپت چیست؟ (از تاریخچه تا مزایا و معایب)

توسعه دهندگان معمولاً از جاوا اسکریپت در کنار HTML و CSS در طراحی سایت و توسعه اپلیکیشن‌ها استفاده می کنند. این زبان برنامه نویسی به خوبی با CSS در قالب بندی عناصر HTML کار می کند. با این حال، جاوا اسکریپت باعث تعامل با کاربر است، کاری که CSS به تنهایی نمی تواند انجام دهد.

پیاده سازی جاوا اسکریپت در صفحات وب، برنامه های کاربردی موبایل و توسعه بازی ها، این زبان برنامه نویسی را تبدیل به زبانی ارزشمند برای یادگیری می‌کند.

جاوا اسکریپت چیست؟

جاوا اسکریپت یک زبان برنامه نویسی برای ایجاد محتوای پویا در صفحه وب است. این زبان بسیار کاربردی، عناصری را برای بهبود تعامل بازدیدکنندگان سایت با صفحات وب ایجاد می کند، مانند منوهای کشویی، گرافیک‌های متحرک و رنگ‌های پس زمینه پویا.

گـر چه جاوا اسكريپت يك زبان برنامه نويسی است، اما فراگيری آن ساده است. برخلاف اكثر زبان های برنامه نويسی، برای آموختن اين زبان به دانش زيادی نياز نداريد. سادگی و در عين حال توانايی های فوق العاده اين زبان آن را به يک ابزار مشهور و پرطرفدار برای برنامه نويسی در صفحات وب تبديل كرده است. در واقع امروزه كمتر صفحه وبی را می يابيد كه در آن از جاوا اسكريپت استفاده نشده باشد!

تاریخچه جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت برای اولين بار به وسيله شركت نت اسكيپ توسعه يافته و در مرورگر netscapenavegator به كار گرفته شد. اين زبان، اولين زبان اسکریپتی در عرصه طراحی وب سایت به شمار رفته و همچنان پر استفاده ترين زبان اسکریپتی می باشد. جاوا اسکریپت در ابتدا livescript نام داشت و در سال 1995درنسخه دوم netscapenavigator به كار گرفته شد، سپس به جهت رابطه ای كه با جاوا برقرار نمود جاوا اسکریپت نام گرفت.

وب جهانی، در ابتدا رسانه ای محسوب می‌شد كه چيزی بيش از متن در خود نداشت. نسخه اوليه HTML حتی قابليت تعريف يك تصوير گرافيكی را نيز در صفحه نداشت. سايت‌های وب امروزی می‌توانند شامل قابليت های بسياری از جمله تصاوير گرافيكی، صوت، انيميشن، ويديو و ساير مطالب چند رسانه ای باشند. زبان های اسكريپت نويسی وب، مانند جاوا اسكريپت، يكی از ساده ترين روش های ايجاد رابطه متقابل در لحظه با كاربران و خلق جلوه های ديناميک هستند.

درک مفهوم اسکریپت نویسی

اساساً انسان ها برای انتقال دستورات خود به كامپيوتر از زبان های C ,Basic و جاوا استفاده می كنند. اگر شما با HTML آشنا باشيد بايد گفت حداقل يک زبان كامپيوتری را می شناسيد. مثلاً به كمك دستورات زبان HTML می توان با ساختار يك صفحه وب را تعريف كرد.

مرورگر با اطاعت از اين دستورات ظاهر صفحه را بر اساس ساختار مورد نظر تنظيم می کند. HTML يك زبان علامتگذاری ساده متنی است، نمی تواند با كاربران رابطه متقابل ايجاد كند و يا از جايی، براساس شروط خاصی، تصميماتی را اتخاذ كند. برای انجام اعمالی از اين قبيل بايد از زبانهای پيچيده‌تری كمک گرفت. چنين زبانی می تواند يك زبان برنامه نويسی و يا يک زبان اسكريپت باشد.

اكثر زبانهای برنامه نويسی پيچيده هستند. در مقابل، زبان های اسكريپتی معمولاً از ساختار بسيار ساده تری برخوردار هستند. در اين زبان ها می توان به كمك دستوراتی ساده، برخی از عمليات مورد نظر را بانجام رساند.

ماژول HTTP داخلی به شما امکان می دهد یک سرور HTTP پایه ایجاد کنید که متن ساده را هنگام دسترسی کاربران به یک صفحه وب نمایش می دهد. می‌توانید از وب سرور Node.js، Node-OS یا سرورهای ثالث مانند Microsoft Internet Information Services (IIS) و Apache برای پشتیبانی درخواست‌های HTTP استفاده کنید.

به خاطر داشته باشید که Node-OS بر روی سیستم عامل های لینوکس بهترین عملکرد را دارد چون روی هسته لینوکس ساخته شده است.

جاوا اسکریپت برای چه کاری استفاده می شود؟

نسخه های اولیه این اسکریپت، فقط برای استفاده داخلی بود. پس از اینکه نت اسکیپ آن را به عنوان یک استاندارد برای مرورگرهای وب به ECMA International ارائه کرد، جاوا اسکریپت پیشگام انتشار ECMAScript بود. این زبان برنامه نویسی همه منظوره برای اطمینان از قابلیت تعامل صفحات وب در مرورگرها و دستگاه‌های مختلف بود.

جاوااسکریپت از آن زمان در کنار مرورگرهای جدید مانند موزیلا فایرفاکس و گوگل کروم به رشد خود ادامه داد و حتی شروع به توسعه اولین موتور Java Script مدرن به نام V8 کرد که bytecode را در کد ماشین بومی کامپایل می کرد.

امروزه جاوا اسکریپت دارای فرمورک‌ها و کتابخانه‌های زیادی برای ساده سازی پروژه های پیچیده مانند AngularJS، jQuery و ReactJS است. Java Script در ابتدا در سمت کلاینت اجرا می شد، پس از توسعه Node.js به سمت سرور نیز انشعاب یافت.

جاوااسکریپت معمولاً به برنامه های مبتنی بر وب پاسخگو است، البته کاربردهای بیشتری دارد که در زیر چند کاربرد اصلی JS آورده شده است.

1/  برنامه های وب و موبایل و بازی ها

فرمورک‌های جاوا اسکریپت، متشکل از کتابخانه‌های کدهای جاوا اسکریپت، به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا از کدهای Java Script از پیش نوشته شده در پروژه های خود استفاده کنند که باعث صرفه جویی در زمان و انرژي آنها می شود. دیگر نیاز نیست چرخ را از ابتدا اختراع کنند.

هر فریم ورک جاوا اسکریپت دارای ویژگی هایی است که هدف آن ساده سازی فرآیند توسعه و اشکال زدایی است. به عنوان مثال، فریم‌ورک‌های Java Script مناسب برای فرانت اند مانند jQuery و ReactJS کارایی طراحی را بهبود می‌بخشند. این دسته از فرم ورک‌ها به توسعه‌دهندگان این امکان را می دهند تا بدون تأثیر بر یکدیگر از مؤلفه‌های مختلف موجود در کتابخانه کد استفاده کنند.

در همین حال، فریمورک‌های توسعه اپلیکیشن موبایل مانند Cordova و Titanium امکان ایجاد اپلیکیشن‌های بومی یا ترکیبی را فراهم می‌کنند. کدهای جاوا اسکریپت در Node.js نقش مهمی در توسعه وب بازی می‌کند. Node.js به دلیل ماهیت تک رشته ای و معماری ویژه آن، می تواند زمان پاسخگویی سرور را کاهش دهد و تاخیرها را حذف کند.

Node.js به اندازه کافی سبک است تا به عنوان یک ابزار مقیاس‌پذیر برای میکروسرویس ها عمل کند و به شما امکان می دهد یک برنامه واحد شامل سرویس های کوچک با فرآیندهای جداگانه توسعه دهید.

2/ ساخت وب سرورها و برنامه های کاربردی سرور

از طریق Node.js، Java Script به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا سرورهای وب و زیرساخت‌های بک‌اندی بسازند و در زمان و انرژی شما در ایجاد وب سرور صرفه‌جویی شود.

3/ رفتار تعاملی در وب سایت ها

یکی از عملکردهای اصلی جاوااسکریپت افزودن پویایی به صفحات وب است که شامل نمایش انیمیشن‌ها، تغییر قابلیت مشاهده متن و ایجاد منوهای کشویی است. نباید فراموش کنید که جاوا اسکریپت یک زبان کلاینت-ساید است در مقابل اگر بخواهیم یک زبان سرور-ساید را مثال بزنیم می توانیم از PHP نام ببریم.

می توانید تنها از کدهای HTML و CSS برای طراحی سایت فروشگاهی خود استفاده کنید، اما فقط یک صفحه نمایش ثابت خواهد داشت. با Js، کاربر می تواند با صفحات وب تعامل داشته باشد و تجربه بهتری در وب سایت شما داشته باشد.

علاوه بر این، جاوا اسکریپت به شما امکان می دهد محتوای HTML و مقادیر ویژگی‌ها را بدون بارگیری مجدد (رفرش) صفحه وب تغییر دهید. Java Script از انواع داده های زیر پشتیبانی می کند:

• String ‒ شامل داده‌های متنی است که در داخل نقل قول نوشته شده است. برای مثال، «Hello world»، «Hello world» و «نمایش متن «Hello world».
• Number ‒ اعداد صحیح و ممیز شناور بین (2^53 – 1) و -(2^53 – 1) را پوشش می دهد.
• Boolean – یک نوع داده منطقی با مقادیر درست و نادرست.
• BigInt ‒ داده های عدد صحیح با طول دلخواه را نشان می دهد.
• Null ‒ حاوی یک مقدار null است.
• Undefined ‒ شامل متغیرهای اعلام شده اما تعیین نشده است.
• Symbol ‒ شناسه های منحصر به فردی برای اشیا ارائه می دهد.
• Object ‒ برای ساختارهای داده پیچیده که با مهاربندهای فرفری نوشته شده است. برای مثال، {item:”Book”, information:”biography”}.

انواع داده‌های اولیه که از همه انواع داده‌ها به جز شی تشکیل شده اند، فقط می توانند یک داده را ذخیره کنند. در همین حال، نوع داده شی، می تواند شامل مجموعه ای از مقادیر باشد. با جاوا اسکریپت، می توانید تجربه کاربران را با استفاده از کوکی‌ها بهبود ببخشید. ایجاد، خواندن و حذف کوکی‌ها در Java Script به ویژگی document.cookie نیاز دارد که به عنوان گیرنده و تنظیم کننده مقادیر کوکی‌ها عمل می کند.

مزایای جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت دارای مزیتهایی است که آن را تبدیل به انتخاب بهتری نسبت به رقبای خود می‌کند. چند مزیت استفاده از Java Script به شرح زیر است:

• سادگی – داشتن ساختار ساده یادگیری، پیاده‌سازی جاوا‌اسکریپت را آسان می‌کند و همچنین سریع‌تر از برخی از زبان‌های دیگر اجرا می‌شود. خطاها نیز به راحتی قابل تشخیص و تصحیح هستند.
• سرعت ‒ این زبان، اسکریپت ها را مستقیماً در مرورگر وب بدون اتصال به سرور یا نیاز به کامپایلر اجرا می‌کند. علاوه بر این، اکثر مرورگرهای اصلی به جاوا اسکریپت اجازه می دهند تا کد را در طول اجرای برنامه کامپایل کند.
• تطبیق پذیری – Java Scriptبا زبان های دیگر مانند PHP، Perl و جاوا سازگار است. همچنین علم داده و یادگیری ماشین را برای توسعه دهندگان قابل دسترس می کند.
• محبوبیت – منابع و انجمن های زیادی برای کمک به مبتدیان در دسترس هستند.
• بار سرور – یکی دیگر از مزیت‌های عملکرد JS در سمت کلاینت این است که این زبان درخواست های ارسال‌شده به سرور را کاهش می‌دهد. اعتبارسنجی داده‌ها را می توان از طریق مرورگر وب انجام داد و به روز‌رسانی ها فقط برای بخش های خاصی از صفحه وب اعمال می شود.
• به‌روزرسانی‌ها – تیم توسعه Java Script و ECMA International به‌طور مداوم فرم ورکها و کتابخانه‌های جدید را به‌روزرسانی و ایجاد می‌کنند.

قابلیت های جاوا اسکریپت

1. افزودن پيغام های متحرك و متغير به نوار وضعيت (status bar ) مرورگر.
2. بررسی محتويات يك پرسشنامه و انجام عمليات لازم بر روي آن قبل از ارسال پرسشنامه به سوي سرويسگر .
3. نمايش پيغام هاي دلخواه بـراي كـاربر چه از داخل صفحه وب و چه ازطريق پنجره هاي هشـدار (Alert windowse ) ساخت انيميشن و يا تصاويري كه در اثر حركت يا كليك كردن موس تغيير مي يابند.
4. تشخيص نوع مرورگر و نمايش دادن مطالب بر اساس آن.
5. تشخيص برنامه های اتصالي نصب شده و هشدار به كاربر در صورت نياز به يك برنامه اتصالي خاص.
6. موارد بالا تنها نمونه هاي اندكي از قابليت هایی هستند كه جاوا اسكريپت مي تواند به يك صفحه وب بيفزايد.
7. با استفاده از اين زبان مي توان برنامه های كاملی را در يك صفحه وب خلق كرد . ما در اين تحقيق سعی مي كنيم به آموزش اين زبان بپردازيم.

نقاط ضعف جاوا اسکریپت

مانند هر زبان برنامه نویسی دیگری، جاوا اسکریپت محدودیت های زیادی دارد که باید در نظر بگیرید. برخی از نقاط ضعف Java Script به شرح زیر است:

• سازگاری با مرورگرها – مرورگرهای مختلف، کد جاوااسکریپت را به طور متفاوتی تفسیر می کنند که باعث ناسازگاری آن است. بنابراین، باید اسکریپت Js خود را در همه مرورگرهای وب محبوب، از جمله نسخه‌های قدیمی‌تر، آزمایش کنید تا اطمینان داشته باشید به تجربه کاربر آسیب نرسد.
• امنیت – کد Java Script که در سمت کلاینت اجرا می شود در برابر سوء استفاده توسط کاربران غیرمسئول آسیب پذیر است.
• اشکال زدایی (Debugging) – برخی از ویرایشگرهای HTML از دیباگینگ کدهای جاوااسکریپت پشتیبانی می کنند و بعضی خیر، از آنجایی که مرورگرها هیچ هشداری برای خطا نشان نمی دهند، پیدا کردن باگ در کدهای Java Script ممکن است چالش برانگیز باشد.

کد جاوا اسکریپت چگونه در صفحه وب کار می کند؟

جاوا اسکریپت یا مستقیماً در یک صفحه وب جاگذاری می شود یا از طریق یک فایل .js جداگانه ارجاع داده می شود. هنگامی که کاربر از آن صفحه وب بازدید می کند، مرورگر او اسکریپت را همراه با کد HTML و CSS اجرا می کند و یک صفحه کاربردی با استفاده از آن کد ایجاد می کند که از طریق برگه مرورگر نمایش داده می شود.

اسکریپت در ماشین های بازدیدکنندگان دانلود شده و در آنجا پردازش می شود که با زبان های سمت-سرور متفاوت است، در زبان های که کامپایل سمت سرور صورت می گیرد اسکریپت قبل از ارسال به مرورگر در سمت سرور پردازش می شود.

هنگامی که با یک بلوک کد Java Script مواجه می شوید، یک مرورگر وب آن را از بالا به پایین پردازش می کند. از آنجایی که به ترتیب حساس است، قبل از اصلاح، ابتدا به اشیا یا متغیرهای داخل بلوک اشاره شود. داشتن متغیرهایی بدون مقدار منجر به خطای تعریف نشده می شود.

تفاوت جاوا اسکریپت با دیگر زبانهای برنامه نویسی

جاوا اسکریپت یکی از محبوب ترین زبان های برنامه نویسی است چون همه کاره است. بسیاری از توسعه دهندگان آن را انتخاب اصلی خود می دانند مگر اینکه به عملکرد خاصی نیاز داشته باشند که Js آنرا ارائه نکند. بیایید نگاهی به چند تا از محبوب ترین زبان های برنامه نویسی بیندازیم:

تفاوت جاوا اسکریپت با سی شارپ (C#)

سی شارپ یک زبان شی گرا برای ساخت برنامه هایی که در اکوسیستم دات نت اجرا می شوند. به Java Script ، سی شارپ دارای بارگذاری بیش از حد اپراتور و تبدیل است که به شما امکان می دهد انواع داده ها را تغییر دهید.

تفاوت جاوا اسکریپت با جاوا (Java)

یک زبان برنامه نویسی شی گرا که برای پشتیبانی از اپ و برنامه های کاربردی بزرگ طراحی شده است. جاوا برای اجرای اسکریپت خود به یک کامپایلر به موقع (JIT) نیاز دارد.

تفاوت جاوا اسکریپت با PHP

PHP یک زبان سمت سرور که معمولاً در سیستم مدیریت محتوا مبتنی بر PHP مانند وردپرس ، جوملا، اپن کارت، ووکامرس دیده می شود. اهداف اصلی آن انتقال و دریافت اطلاعاتاز پایگاه داده، جمع آوری فایل های HTML و پیگیری جلسات است. برخلاف جاوا اسکریپت، PHP می تواند مستقیماً به پایگاه های داده‌ دسترسی داشته باشد و متغیرهای کوچک و بزرگ را می پذیرد.

تفاوت جاوا اسکریپت با Ruby

Ruby یک زبان برنامه نویسی همه منظوره است که از فرابرنامه نویسی پشتیبانی می کند، به این معنی که می تواند برنامه‌های دیگر و خودش را تجزیه‌و‌تحلیل و اصلاح کند. محبوب‌ترین فرمورک آن، Ruby on Rails، به شما امکان می‌دهد برنامه‌های تحت وب بزرگ را با هزینه و زمان موثر بسازید. پیاده سازی این زبان برنامه نویسی در Node.js از چارچوب Ruby on Rails الهام گرفته است.

چطور کد جاوا اسکریپت را به وب سایت اضافه کنید؟

براي نوشتن يك اسكريپت در سند HTML ،بايد از دستور <script> استفاده كنيد. به عبارت ديگر يك اسكريپت را بايد بين دستورات آغازين و پاياني <script>…</script> قرار دارد. بخاطر داشته باشيد كه بين دستورات آغازی و پايانی <script>…</script> هيچ چيز بجز عبارت ها و دستورات جاوا اسکریپت قرار ندهيد. حتی اگر در اين بين يك دستور مجاز HTML نيز وجود داشته باشد، مرورگر يك پيغام خطا نمايش خواهد داد. 

وب سایت رسمی JavaScript ، آموزش های آزمایشی زیادی را برای مبتدیان و علاقه مندان به یادگیری جاواسکریپت ارائه می دهد. دو راه برای افزودن کد جاوا اسکریپت به یک صفحه وب HTML وجود دارد: داخلی و خارجی. جاوا اسکریپت داخلی از تگ <script> در بدنه اسکریپت HTML برای کپسوله کردن تمام کدهای Java Script استفاده می کند.

در اینجا نمونه ای از استفاده از کد Js داخلی با تگ <script> آورده شده است:

<html>
<head>
<title>Inline JavaScript</title>
<script type="text/javascript">
alert("Hello World");
</script>
</head>
<body>
</body>
</html>

همچنین می‌توانید اسکریپت آن را روی ویژگی‌های رویداد HTML جاگذاری کنید. به این ترتیب از مرورگر می‌خواهد که آن را هنگام راه‌اندازی یک رویداد اجرا کند. این نوع اسکریپت جاوااسکریپت درون خطی (Inline JavaScript) نامیده می‌شود:

<button onclick="alert('Click for more details')">Click</button>

اما جاوا اسکریپت خارجی، شامل ذخیره کد در یک فایل js جداگانه و سپس فراخوانی آن در صفحه HTML است. توسعه دهندگان اغلب از این روش هنگام کار بر روی پروژه‌های بزرگ استفاده می کنند چون باعث سازماندهی اسکریپت می شود.

به علاوه، به شما امکان می دهد از اسکریپت در چندین صفحه HTML استفاده مجدد کنید، که این چیزی است که بسیاری از توسعه دهندگان ارزش زیادی برای آن قائل هستند. به عنوان مثال، افزودن اسکریپت زیر به یک صفحه HTML به شما امکان می دهد یک فایل Java Script خارجی به نام script.js را در جاهای مختلف چندباره استفاده کنید:

<script src="script.js" defer></script>

در اینجا مثالی از نحوه ارجاع به یک فایل Js خارجی آورده شده است:

<html>
<head>
<meta charset="UTF-8">
<meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1">
<title>AvadisCo</title>
</head>
<body>
  <button type="button" onclick="myFunction()">Select</button>
</body>
<script src="js/script.js"></script>
</html>

ابزار جاوا اسكريپت نويسی

بر خلاف اكثر زبان های برنامه نويسي، براي نوشتن جاوا اسکریپت به نرم افزارخاصي نياز نداريد. در واقع ، به احتمال زياد شما تمامي ابزار لازم براي استفاده از جاوا اسکریپت را در اختيـار داريد. بـه طور كلی، اوليـن ابزاری كه برای كار با جاوا اسکریپت لازم است، يك ويرايشگر متن (Text Editor) است. برنامه های جاوا اسکریپت درقالب فايل های متنی سـاده و معمولاً بصورت جزئي ازيك سند HTML ذخيره مي گردند.

بنابراين برای آنكه بتواند فايل های متنی ASCII را ويرايش كند، تکست ادیتور مناسب خواهد بود. به هر حال شما مي تواند از بين ويرايشگرهای متعددی كه در دسترس است (از يك ويرايشگر متن بسيار ساده گرفته تا پردازشگرهای پيچيده) يكی را انتخاب کنید.

براي مثال می توانيد از نرم‌افزار Notepad كه در اكثر محيطهای ويندوز در دسترس قرار دارد بهره بگيريد. توجه داشته باشيد كه اگر از يك پردازشگر پيچيده متن، براي خلق برنامه‌های جاوا اسکریپت استفاده كنيد، بايد برنامه خود را در قالب يك فايل متنی ASCII ذخيره نماييد. بسياری از پردازشگر های متن از ساختارهای پيچيده‌تری به منظور ذخيره‌ سازی فايل های خود استفاده می‌كنند.

ويرايشگرهای متعددی برای خلق اسناد HTML در دسترس قرار دارند كه از جاوا اسکریپت نيز پشتيبانی می‌كنند. بسياری از آنها شامل قابليت های خاصی براي كار با جاوا اسکریپت هستند. مثلاً دستورات جاوا اسکریپت را به رنگ ديگری نمايش می‌دهند. بعضی از آنها می تواند بصورت اتوماتيک اسكريپت‌‌های ساده‌ ای را به صفحه اضافه كنند.

کلام آخر

جاوا اسکریپت اغلب در‌کنار HTML و CSS برای تعامل سازی با کاربران و ایجاد وب سایت هایی پویاتر استفاده می‌شود. در برخی موارد، Java Script ممکن است از کتابخانه های ثالث استفاده کند تا عملکردهای پیشرفته تری را بدون نیاز به کدنویسی به توسعه دهنده ارائه کند. علاقه مندان به یادگیری Js می توانند مزایای زیر را انتظار داشته باشند:

• یادگیری و پیاده سازی عناصر یا رویدادهای خاص در صفحه وب بسیار آسان است.
• توسط یک جامعه قوی از توسعه دهندگان حمایت می شود.
• درخواست‌های ارسال شده به سرور را کاهش می دهد.
• با بسیاری از زبان‌های برنامه نویسی دیگر سازگاری دارد.
• سریعتر و سبک‌تر از سایر زبان‌های برنامه‌نویسی است.

امیدواریم این نوشته به شما کمک کند تا بفهمید Js چیست و عملکرد آن در وب سایت ها و برنامه‌ها چیست. ما در بیشتر پروژه ها از Js و کتابخانه های آن استفاده می کنیم. اگر سوال یا پیشنهادی دارید، با کارشناسان ما تماس بگیرید.